Een eerste stap naar maximaal circulair slopen en bouwen
KleurrijkWonen zet in het dorp Tricht in Gelderland een eerste stap in de richting van maximaal circulair slopen en bouwen, met veel aandacht voor CO2-reductie, klimaatadaptie en biodiversiteit. Hiermee wil de woningcorporatie een bijdrage leveren aan de doelstelling van de overheid om een circulaire economie, een wereld zonder afval, te bereiken. “Iemand moet de eerste stap zetten”, stelt Judith Consen, projectmanager bij KleurrijkWonen. Tricht heeft de eer die eerste stap mee te zetten, met de sloop van 16 woningen en de bouw van 19 nieuwe woningen. Samen met een consortium van Hooijer Renkum, Emergo en Van de Klok, die zich voor deze gelegenheid Het Groene HEK noemen. De samenwerkingsovereenkomst werd woensdag 29 september ondertekend en op diezelfde dag kwam het mooie bericht van de gemeente West Betuwe dat het bestemmingsplan voor het project is vastgesteld.
Voor dit project in Tricht daagde KleurrijkWonen al haar bouwende partners uit hun visie, aanpak en kunde te beschrijven op drie ambities en twee uitgangspunten van de woningcorporatie. De ambities zijn: maximale circulariteit in slopen en bouwen, optimaal bijdragen in CO2-reductie tijdens realisatie en gebruik en optimaal bijdragen aan klimaatadaptatie en biodiversiteit. De uitgangspunten: regionaal partnerschap met aandacht voor elke stakeholder en een eerlijke en realistische prijs betalen.
Signaal voor bouwend Nederland
Ook Van de Klok kreeg de uitnodiging deel te nemen aan de selectie, die verliep volgens een RCC -traject (Rapid Circular Contracting). Ondanks de vele uitnodigingen ontving KleurrijkWonen slechts 5 inschrijvingen. Evengoed is de uitnodiging een mooi signaal aan bouwend Nederland. Judith: “We hebben veel partijen laten weten dat we de volgende stap zetten.” Voor Van de Klok kwam de vraag op het juiste moment. “Circulair en duurzaam bouwen staat bij ons al hoog op de agenda”, vertelt Thijs Pleijhuis, manager Duurzaamheid bij Van de Klok. “We waren dan ook al op zoek naar een uitvraag met aandacht voor circulariteit, om zo onze ambities concreet te kunnen maken. Want iedereen praat er wel over, wij willen het ook gewoon doen en onze ervaringen opschaalbaar maken. Stappen zetten, leren en een voorbeeldfunctie vervullen voor andere bouwers en opdrachtgevers.” Van de Klok zocht daarvoor de samenwerking met Hooijer Renkum en Emergo. Een logische stap voor wie de comakersgedachte van Van de Klok kent. Thijs:
Samen weet je meer dan alleen. Door samen in te schrijven, kunnen we meteen vanaf het begin onze gezamenlijke expertise inzetten.
Meer dan anders echt samen
Adviesbureau KplusV ondersteunde KleurrijkWonen bij de circulaire uitvraag. KplusV is een bekende speler op het gebied van RCC-trajecten, KleurrijkWonen was de eerste woningcorporatie die een dergelijk traject aanging. Angelique van den Brink, projectconsulent bij KleurrijkWonen: “We hebben alle inzendingen beoordeeld en bij die van Het Groene HEK heb ik een hartje getekend. Het klopte, alles zat erin, het voorstel sluit helemaal aan bij onze ambities en uitgangspunten.” Wat bijzonder is, is dat de uitvraag van KleurrijkWonen gericht was op ambities, in plaats van uit te gaan van een kavel, een ontwerp en een prijs. “We doen het meer dan anders echt samen”, zegt Judith. Het winnende voorstel is dan ook niet in beton gegoten, vult Thijs aan: “We staan ervoor open om met elkaar het gesprek aan te gaan en samen de beste keuzes te maken.” Angelique beaamt dat: “Ook met huurders, omwonenden, ondernemers en de gemeente.”
Een dorp om trots op te zijn
Met de gemeente willen de partijen kijken naar mogelijkheden voor ‘groen’ parkeren. De huidige huurders worden zorgvuldig en zonder veel spoed geherhuisvest, of ondergebracht in een wisselwoning als zij terug willen komen. Angelique: “We willen ook de basisschool betrekken en zo kinderen informeren. En bijvoorbeeld kijkgaten of -plekken maken waar geïnteresseerde voorbijgangers de vorderingen van de sloop en nieuwbouw kunnen volgen. Mensen meenemen, kortom. Werken aan duurzaam bouwen gaat immers de hele samenleving aan.” De eerste informatiebijeenkomsten zijn alvast goed bezocht, door vertegenwoordigers van de gemeente, bewoners en geïnteresseerde huurders. Mensen denken graag mee over oplossingen en er is nagenoeg geen sprake van weerstand. Thijs: “Tricht heeft veel te verduren gehad rondom de aanleg van een spoortunnel en een nieuwe weg. Nu het dorp er weer mooi bij ligt, zijn mensen er trots op. Een project als dit draagt daar ook aan bij.”
Het Groene HEK rondom groene opties
Het slopen en bouwen gebeurt straks in twee fases, om de overlast te verkleinen en om een aantal zittende huurders niet tussentijds te laten verhuizen. Hooijer Renkum gaat zich bezighouden met de sloop van de woningen en het oogsten van materialen voor hergebruik. Thijs: “We willen zo weinig mogelijk materialen verspillen en kijken welke materialen uit de sloop een tweede leven kunnen krijgen. Liefst in Tricht, anders daarbuiten. Het overschot dat dan nog overblijft, gaan we zo goed mogelijk scheiden om te recyclen.” Judith geeft aan dat het een grote wens is om de bergingen van de nieuwe woningen te maken van hout uit de oude woningen. De eerste fase van de sloop start eind 2022. Daaraan voorafgaand komt er een struikroof voor de buurt: buurtbewoners mogen dan de achtergelaten beplanting weghalen. Zo krijgt het groen een tweede leven, waardoor de buurt zijn biodiversiteit behoudt.
Emergo is verantwoordelijk voor het bouwen van de Optimaat-conceptwoningen die het bedrijf samen met Van de Klok heeft ontwikkeld. Fabriceren is hier wellicht een beter woord, want het concept bestaat grotendeels uit geprefabriceerde elementen, veelal van duurzaam hout. Een goed idee in het kader van duurzaamheid en circulariteit, maar ook in het kader van kwaliteit, nauwkeurigheid, voorspelbaarheid en overlastreductie. Op de bouwplaats vindt dan vooral een soort van assemblage plaats: het in elkaar passen van de elementen. Er komt een mix van levensloopbestendige woningen met één bouwlaag en een kap en gezinswoningen met twee lagen en een kap.
Van de Klok is de grote spin in het web in het hele project die coördineert en toeziet op de planning, uitvoering en budgetten. En op groene keuzes, zoals het inzetten van materieel met zo milieuvriendelijk mogelijke brandstof, hergebruik van materialen en voorzieningen voor klimaatadaptie en biodiversiteit. Thijs: “We kijken naar nestkastvoorzieningen, en plaatsen dan niet alleen een kastje, maar kijken ook naar hagen voor bescherming van de vogels en naar voedselvoorzieningen in de buurt. Hetzelfde geldt voor bijenkasten en insectenhotels. Voor die bijen en insecten is het weer belangrijk om vooral te kiezen voor inheemse beplanting. En voor een goede afvoer van regen is het belangrijk tuinen niet te veel te betegelen. We willen de toekomstige bewoners ook meenemen in dit soort dingen en zo zorgen voor bewustwording, eventueel met inzet van een tuincoach en een lokale tuinder.”
Keuzes waar iedereen achter staat
Al met al stoelt dit mooie project op wederzijds vertrouwen, transparantie, gelijkwaardigheid en de vrijheid van betrokken partijen om dat te doen waar zij goed in zijn. “Alles is open”, stelt Judith. “Van de Klok, Hooijer Renkum en Emergo hebben de kennis, wij hebben het geld."
Uiteindelijk gaat het erom dat we samen keuzes maken waar we allemaal achter staan.
Thijs heeft er zin in: “Het is een mooie uitdaging, zeker met alle ambities die er liggen. Om daarbij binnen budget te blijven, moeten we steeds keuzes maken. In dat spanningsveld gaan we met elkaar tot de beste oplossingen komen. En heel veel leren en ervaring opdoen.” Hoe alles precies vorm gaat krijgen, zal de komende tijd langzaam duidelijker worden. En dan zal voor 2024 alles gereed zijn, is de verwachting. Judith hoopt dat mensen in de omliggende dorpen dan zeggen: “Wij willen wonen zoals in Tricht.”